مقاله ی زیر به تمام سوالات شما در مورد ارتودنسی پاسخ میدهد .
نویسنده مقاله :دکتر ستاره خسروی،متخصص ارتودنسی ،دارای بورد تخصصی،استاد دانشگاه .
فهرست مطاب این صفحه:
ارتودنسی دندان چیست؟
از نظر لغوی ارتودنسی از دو ریشه ی ارتو، و دنسی ،تشکیل شده است. ارتو یعنی صاف کردن و دنسی یعنی دندان . اما این تعریف بسیار سطحی است و ارتودنسی علم و تخصص بسیار وسیعی است و در بیشتر موارد درمانهایی که در حیطه ی ارتودنسی انجام می شوند به قدری حیرت انگیزند که فقط میتوان آنها را معجزه نامید.ارتودنسی اولین شاخه ی تخصصی در علم دندانپزشکی و دومیت تخصص در کل دنیای پزشکی هست.و همین قدمت و مقبولیت و تداوم ارتودنسی نشان میدهد که لبخند جذاب با دندانهای مرتب، از دیر باز دغدغه ی انسانها بوده است
دوره ی دندانپزشکی عمومی 6 سال طول میکشد و بعد از پایان آن آزمون تخصصی دندانپزشکی برگزار می شود .
دندانپزشکی حدود 11 رشته ی تخصصی دارد که ارتودنسی بر صدر این رشته ها قرار گرفته است.
سالانه بهترین رتبه های آزمون تخصصی و تقریبا تمام رتبه های تک رقمی ،ارتودنسی را به عنوان رشته ی تخصصی خود انتخاب میکنند.دوره ی تخصصی ارتودنسی 3_4 سال است. بعد از گذراندن این دوره ،
فارغ التحصیلان در آزمون بورد تخصصی شرکت میکنند و در صورت قبولی در آزمون کتبی و عملی بورد ،
می توانند از واژه ی "دارای بورد تخصصی " استفاده کنند . همچنین فقط کسانی میتوانند به عنوان هیات علمی در دانشگاه فعالیت کنند که "بورد تخصصی"داشته باشند .
همه چیز در مورد ارتودنسی دندانها
در دوره ی عمومی دندانپزشکی ،درمان ارتودنسی به دانشجویان آموزش داده نمی شود و فقط مقدمات ارتودنسی تدریس می گردد. لذا درمان ارتودنسی بسیار تخصصی است و بیمار باید حتما به متخصص ارتودنسی مراجعه کند نه دندانپزشک عمومی . از کجا بدانیم دندانپزشکی که مراجعه کرده ایم متخصص ارتودنسی است ؟
توجه کنید صرفا نوشتن واژه ی ارتودنسی یا دندانپزشک ارتودنسی دلالت بر متخصص ارتودنسی بودن نمی کند .
بلکه باید حتما در مهر و سربرگ پزشک "متخصص ارتودنسی" قید شود .
به طور کلی ارتودنسی به دو نوع کلی ثابت و متحرک تقسیم می شود . ارتودنسی ثابت از براکت (مشابه نگین های دندان )
وسیم تشکیل می شود و علت اینکه هنوز به ارتودنسی ، سیم کشی دندان گفته می شود همین است و توسط بیمار قابل گذاشتن و برداشتن نیست ، یعنی کاملا ثابت و بدون حرکت است .
ارتودنسی متحرک همانطور که از نامش پیداست توسط بیمار قابل گذاشتن و برداشتن است و به دندانها متصل نمی شود .
ارتودنسی ثابت معمولا در افراد بالای 12 سال انجام می شود . در این نوع ارتودنسی،براکت ها توسط چسب مخصوص ارتودنسی (کامپوزیت)به دندانها چسبانده می شوند. خوشبختانه امروزه سایز براکت ها
ی ارتودنسی بسیار کاهش یافته است و فقط از فاصله ی نزدیک قابل رویت هستند .
ارتودنسی معمولی که با براکت های فلزی انجام می شود ارتودنسی مرئی است .ارتودنسی نامرئی به هر نوع ارتودنسی غیر قابل دید یا کمتر قابل دید اطلاق می شود . مانند : ارتودنسی با clear aligner ها ، ارتودنسی با براکت های سرامیکی ، ارتودنسی لینگوال
در ارتودنسی لینگوال،پشت دندانی یا زبانی همان سیم و براکت های فلزی در سطح پشتی دندانها و به طرف زبان قرار میگیرند ، علیرغم تبلیغات وسیع در این زمینه :هنوز استفاده از ارتودنسی لینگوال رایج نشده است زیرا تحمل آن حجم از براکت و سیم در داخل دندانها و در تماس با زبان برای بیمار مشکل است .
نوع جدیدی از براکت های ارتودنسی از جنس سرامیک شفاف هستند . همچنین سیم های بی رنگ یا سفید وجود دارند که در ترکیب با براکت های سرامیکی کاملا نا مرئی می شوند و ارتودنسی بیمار فقط از فاصله بسیار نزدیک چند سانتی متری قابل مشاهده می باشد .
انواع براکت های خود کیپ شونده وجود دارند که براکت های دیمون یکی ار آنهاست . انواع مرئی و نا مرئی این براکت ها دردسترس هستند . استفاده از ارتودنسی دیمون برای متخصص ارتودنسی راحت تر از ارتودنسی معمولی با براکت فلزی است . زیرا نیازی به حلقه های الاستومری(اورینگ)دور براکت ها نیست و براکت خود به خود کیپ می شود . در بعضی مقالات گفته شده استفاده از ارتودنسی دیمون نیاز به کشیدن دندان در ارتودنسی را کاهش می دهد و طول درمان را کم میکند .
انواع ارتودنسی متحرک وجود دارد که توسط بیمار جایگذاری شده و برداشته می شود . مانند : پلاک های متحرک، ارتودنسی خارج دهانی (مثل هدگیر و چانه بند و فیس ماسک ) ، الانیر های شفاف و پلاک های متحرک که برای درمان مشکلات فکی به کار می روند و دستگاه های فانکشنال نام دارند .
انواع ناهنجاری های فکی شامل کوچکی و بزرگی فک بالا یا یا پایین وجود دارند . درمان این ناهنجاری های فکی تا فبل از پایان سن رشد با ارتودنسی انجام می شود که ارتوپدی فک نام دارد ، در درمان ناهنجاری های فک کلید طلائی درمان مراجعه به موقع بیمار به متخصص ارتودنسی است .
زمانیکه مشکلات واضح فکی مثل بزرگی یا کوچکی فک بالا یا پایین وجود دارد، یا اینکه فک بالا و پایین خیلی عقب رفته یا خیلی برآمده اند و زمانیکه مشکلات دندانی مثل نامرتبی دندانها، عدم رویش تعدادی دندان، دندانهای نهفته ،دندانهای فاصله دار و... وجود دارند.
بیماران دارای مشکلات سندرمی ناحیه ی فک و دهان و همچنین بیماران شکاف لب و کام نیز برای درمان مشکلات فکی دندانی خود باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کنند .
سن درمان ارتودنسی
درمان ارتودنسی محدودیت سنی ندارد.اولین سن مراجعه کودک برای ویزیت توسط متخصص ارتودنسی 6_7 سالگی است ،زمانیکه اولین دندانهای دائمی روییده باشند . بهترین سن درمان ارتودنسی ثابت حوالی سن دوازده سالگی است انجام درمان ارتودنسی تا سنین میانسالی هم ممکن است و داشتن دندانهای مرتب و منظم در هر سنی امکانپذیر است .
بهترین سن درمان ارتودنسی
بهترین سن درمان ناهنجاری های فکی قبل از اتمام رشد بیمار است . بهترین سن درمان ناهنجاری های فک بالا قبل از 10 سالگی است. بهترین سن درمان ناهنجاری های فک پایین حوالی سن بلوغ کودک می باشد . بهترین سن درمان ارتودنسی ثابت حوالی سن 12 سالگی می باشد که دندانهای شیری ریزش کرده اند و تمام دندانهای دائمی (به جز دندانهای عقل ) رویش یافته اند . اما این به آن معنی نیست که انجام درمان محدود به این سنین باشد . بلکه در هر سنی باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کرد و برای درمان صحیح و مناسب سن خود مشاوره دریافت کرد.
مدت زمان درمان ارتودنسی
باور قدیمی این است که میانگین درمان ارتودنسی 2 سال است . امروزه با تکنیک های جدید ارتودنسی زمان درمان در بعضی درمان ها به 6 ماه هم کاهش یافته است . اما باید توجه داشت مشکلات بعضی بیماران پیچیده است و نیاز به چندین سال زمان دارد ،مانند بیمارانی که دندانهای متعدد آنها در فک نهفته است و باید با ارتودنسی به محل خود در فک هدایت شوند .
زمانیکه شدت مشکل ارتودنسی بیمار به گونه ای باشد که حل مشکلات ارتودنسی نیاز به کشیدن دندان دارد ، ارتودنسی با کشیدن دندان انجام می شود .جای نگرانی وجود ندارد زیرا محل دندان کشیده شده کاملا پر خواهد شد و هیچ فضای خالی باقی نمی ماند.
گاهی شدت مشکل بیماراندک است و بدون کشیدن دندان می توان دندانها را مرتب کرد .
یا اینکه لب بیمار نازک است و با کشیدن دندان لب عقب رفته می شود . در این موارد از تکنیک های جایگزین کشیدن جهت به دست آوردن حداکثر زیبایی ممکن استفاده می شوند.
گاها بیماران فکر میکنند دکتری که میگوید ارتودنسی بدون کشیدن دندان انجام می دهد ،بهتر است . اما واقعیت این است که برای هر بیمار بر اساس نوع مشکل دندانی و ظاهر صورت وی باید درمانی که درست تر است انجام شود و هرکدام از درمانهای بدون کشیدن و با کشیدن دندان در بیماران مخصوص به خود کاربرد دارد.
میزان پایداری نتایج درمان ارتودنسی ارتباط مستقیمی با همکاری بیمار دارد. بیمار باید به توصیه های متخصص ارتودنسی درباره استفاده از نگهدارنده ها عمل کند .
در مرکز ارتودنسی ما بیمار بعد از درمان به حال خود رها نمی شود و در ویزیت های 2 ماهه و 6 ماهه به مطب مراجعه میکند.
بعد از پایان درمان ارتودنسی، دندانها تا 1 سال در جای خود قابلیت جابجایی دارند ،پس علی الخصوص درسال اول بعد از درمان نیاز جدی به ابزاری است که دندانها را در جای خود ثابت کند که به آن نگهدارنده می گویند .
نگهدارنده ی ارتودنسی هم می تواند به 2 صورت ثابت و متحرک باشد . در مطب ما معمولا برای فک بالا ، پلاک متحرک و برای فک پایین نگهدارنده ی ثابت استفاده می شود.
هزینه ی درمان ارتودنسی رنج وسیعی دارد که بر اساس پیچیدگی مشکل بیمار و نوع ارتودنسی مورد نیاز تعیین می شود.لذا تعیین تعرفه ی درمان با ویزیت متخصص ارتودنسی مشخص می شود .خوشبختانه هزینه ی ارتودنسی در مطب ما اقساطی می باشد .
بر اساس نوع درمان مورد نیاز بیمار، هزینه های درمان بر آورد می شوند. درمان ها در سن پایین که معمولا با پلاک متحرک انجام می شود هزینه ی کمتری دارد. ارتودنسی نامرئی نسبت به سایر انواع ارتودنسی گرانتر است .
مینی به معنای کوچک و اسکرو به معنی پیچ است. مینی اسکروی ارتودنسی ،ایمپلنت کوچکی است که در بعضی بیماران جهت دستیابی به نتایج ایده آل درمان استفاده می شود . مینی اسکرو توسط متخصص ارتودنسی یا متخصص لثه در فک بیمار قرار داده می شود . و جز پیشرفت های جدید در علم ارتودنسی است . که در بعضی موارد نیاز به جراحی فک و یا جراحی های پیچیده را رفع می کند .
در بیمارانی که سن رشد آنها به پایان رسیده است و ناهنجاری فکی دارند ارتو سرجری انجام می شود یعنی ابتدا درمان ارتودنسی قبل از جراحی انجام می شود سپس بیمار جهت جراحی فک به جراح فک و صورت مراجعه میکند و بعد از عمل فک ،ارتودنسی پس از جراحی ادامه می یابد که معمولا 6 ماهه به پایان می رسد.
جراحی فک مثل انجام هر جراحی دیگری در بدن مزایا و معایب خود را دارد. مزیت آن بدست آوردن زیبایی صورت و فک است و از جمله معایب آن بی حسی موقتی احتمالی در برخی نواحی جراحی شده است .
بله! اما خبر خوش این است که امروزه با وسایل جدید ارتودنسی نیروی بسیار ملایمی به دندانها وارد می شود و بیمار فقط روز اول شروع درمان و روز های ویزیت ماهانه ممکن است درد احساس کند . البته میزان این درد در مقایسه با سایر اعمال دندانپزشکی مثل عصب کشی یا جراحی دندان عقل بسیار کمتر است .
استعمال سیگارتمام ابعاد زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.افراد سیگاری مستعد بیماری لثه و پوسیدگی دندانها هستند.چون رعایت بهداشت دهان و دندان در طی درمان ارتودنسی بسیار مهم است بهتر است بیمار پس از ترک سیگار به انجام ارتودنسی اقدام کند . همچنین چون سیگار خونرسانی بافتها را کاهش می دهد سرعت حرکت دندان در طی ارتودنسی در افراد سیگاری کاهش می یابد.اما نمیتوان گفت ارتودنسی در افراد سیگاری ممنوع است .
انجام هر کاری مقدمات خاصی دارد ،در این مقاله با مدارک لازم جهت درمان ارتودنسی آشنا میشوید
راديوگرافي هاي دنداني :1) پانوراميك:علت تهيه ي اين راديوگرافي ها عبارتنداز:ارزيابي فقدان مادرزادي دندانها،دندانهاي اضافه،سلامت دندانهاي دائمي ،ضربه به دندانها،تعيين سن دنداني،آناليز فضاي مورد نياز براي جا دادن دندانها،ارزيابي تحليل ريشه،بررسي وجود و وضعيت دندانهاي عقل
2)راديوگرافي سفالومتري:علل تهيه ي آن عبارتنداز:ارزيابي روابط جمجمه و فكها،ماتريكس بافت نرم،طبقه بندي الگوي صورتي،پيشگويي رشد و تكامل،مانيتور روابط اسكلتي و دنداني،جستجوي شرايط پاتولوژيك و ارزيابي تروما پس از آسيب هاي صورتي
فتوگرافي ارتودنسی:علل تهيه ي آن عبارتنداز:ارزيابي وضعيت كرانيوفاسيال و دنداني از نظر روابط و نسبت ها،ارزيابي نيمرخ بافت نرم و بالانس عضلاني،آناليز نسبت هاي صورتي و ارزيابي تقارن،مانيتور پيشرفت درمان،ارزيابي و ثبت سريع روابط بافت هاي نرم و سخت،افزودن بعد رنگ به ركوردها،ثبت مراحل درمان بدون نياز به قالبگيري،بهبود توانايى براي افراد عامه جهت مشاهده ي مشكلات و تغييرات.مزيت بزرگ اين روش ،قابليت مباحثه با والدين و بيمار درباره ي روند درماني ارتودنسی مي باشد.
پس از آنكه بيمار ارتودنسی ويزيت شد ،مدارك قبل از درمان مثل قالب هاي دنداني ،راديوگرافي و فتوگرافي تهيه شد ،ناهنجاري فكي و دنداني وي تشخيص داده شد و طرح درمان طرح ريزي شد ؛درمان آغاز ميشود.
معمولا در جلسه ي اول درمان ،ابزار ارتودنسي در فك بالا نصب مي شود.چند دليل براي باند تك فك در جلسه ي اول وجود دارد :اول اينكه به بيمار زمان بدهيم تا به ارتودنسي عادت كند،دوم اينكه گاها شدت مشكل در فك مقابل كم است و زمان كمتري براي اصلاح نياز دارد كه ميتواند در ماههاي بعد به درمان ملحق شود.
از لحظه اي كه سيم ارتودنسي به دندانها متصل ميشود فرآيند درمان آغاز ميشود.از همان روز اول دندانها شروع به مرتب شدن ميكنند.معمولا مرتب شدن اوليه ي دندانها ٦ ماه طول ميكشد و پس از آن اگر دنداني در بيمار كشيده شده باشد بستن فضاها آغاز ميشود.
پس از اينكه دندانها در جاي صحيح خود در فك قرار گرفتند مرحله ي نهائي درمان آغاز مي شود كه در اين مرحله به كمك الاستيك ها(كش ها) ،كه بيمار وظيفه ي تعويض روزانه و استفاده ي منظم از آنرا به عهده دارد،ارتباط بين دو فك كاملا تصحيح و دندانها ي دو فك با هم جفت يا چفت مي شوند.پس از پایان درمان ارتودنسی ،وسایل ارتودنسی از دندانهای بیمار جدا می شود.اکنون زمان آغاز مرحله ی استفاده از نگهدارنده ها ی درمان یا ریتینرهاست.
متاسفانه گاهی در تبلیغات دندانپزشکی دیده می شود که از لمینیت برای مرتب کردن دندانها استفاده می شود و چون این کار در عرض چند ساعت انجام می شود نام ارتودنسی فوری بر آن می گذارند.یعنی دندانهای سالم را تراش می دهند و با اضافه کردن کامپوزیت ،آنها را مرتب جلوه می دهند.در حالیکه دندانهایی که تا این حد تراش بخورند قطعا در آینده نیاز به کشیدن خواهند داشت.
باور غلط رایج بین مردم این است که ارتودنسی باعث پوسیدگی دندانها می شود اما چنین رابطه ی علت و معلولی وجود ندارد .بلکه حقیقت این است که هنمه ی انسانها اگر بهداشت دهان و دندان را رعایت کنند ،لثه و دندانهای سالمی خواهند داشت .در بیماران ارتودنسی به علت اضافه شدن ابزار ارتودنسی روی دنداها و ایجاد محلهای تجمع غذا،رعایت بهداشت اهمیت بیشتری پیدا میکند.
در نوزادان و اوایل کودکی، مکیدن غير تغذيه اي به عنوان یک وضعیت نرمال در نظر گرفته می شود. و به هيچ عنوان نبايد كودك را در اين سنين از اين عادت محروم كرد،زيرا ممكن است سبب مشكلات عاطفي در وي شود.
در اکثر کودکان نیاز به مکیدن غیر تغذیه ای تا سن ۳ سالگی برطرف می گردد.
روانشناسان معتقدند کودکانی که در وراء این سن به مدت طولاني به چنین عادتی ادامه مي دهند يك مشكل عاطفي يا روانشناسي زمینه ای دارندیعنی یک علت روانشناختی باعث می شود به عادت مکیدن غیر تغذیه ای پناه آورند.
عادات طولاني مدت ميتواند داراي اثرات مضر روي تكامل دندانها باشد.ميزان اين تاثيرات از كودكي به كودك ديگر متفاوت است .
نكته ي مهم اين است وقتي كودك را براي درمان نزد متخصص ارتودنسي ميبريم ،مداخله ي درماني را به عنوان تنبيه در نظر نگيرد.
اصول كلي كه در درمان كودكان با عادت مكيدن طولاني مدت بايد لحاظ شود اين است كه آمادگي ذهني در ذهن كودك ايجاد شود و با جايزه تشويق شود .متخصص ارتودنسي در صورت نياز كودك، دستگاه ويژه ي ارتودنسي جهت ترك عادت به وي مي دهد
حلقه کشی معمولاً برای بهبود موقعیت دندانهای دو فک مقابل استفاده می‌شود. همچنین از حلقه کشی برای کمک به بستن فاصله بین دندانها و یا اطمینان از بسته ماندن فاصله در هنگام حرکت دندانها استفاده می‌شود. یکی دیگر از کاربردهای حلقه کشی در براکت بهبود وضعیت خط میانی لبخند و کراس بایت است.
الاستیک یک حلقه کشی کوچک ساده است که به نگینهای براکت وصل می‌شود. برای وصل شدن حلقه کشی به نگین براکت باید نگین براکت حاوی یک قلاب کوچک باشد. از آنجایی که حلقه کشی ثابت نیست، بیمار خود می‌تواند آن را در بیاورد و در صورت لزوم تعویض نماید. تعویض مرتب کش ارتودنسی برای کارایی آن و پیشرفت درمان لازم است.
وقتي كه بيمار در سن زير ١٢ سال باشد ممكن است متخصص ارتودنسي براي اصلاح ناهنجاري دنداني فكي از ابزارهاي ارتودنسي خارج دهاني استفاده كند.گاهي استفاده از اين وسائل جلوي جراحي فك در سنين بزرگسالي را ميگيرد.
مثلا ساعات استفاده از اين وسائل معمولا ١٢ تا ١٦ ساعت در روز است.
وسائل خارج دهاني كه براي اصلاح جلو بودن فك و دندانهاي فك بالا استفاده ميشوند "هد گير"نام دارند.
وسائل خارج دهاني كه براي درمان عقب بودن و كوچكي فك بالا استفاده ميشوند "فيس ماسك"نام دارند.
وسائل خارج دهاني كه براي تصحيح بزرگي يا جلو بودن فك پايين استفاده مي شوند"چين كاپ"نام دارند .
۰۹۳۸۰۰۰۵۵۹۰
جالب است بدانید رایج ترین سوالی که از متخصص ارتودنسی پرسیده می شود ،سن مناسب ارتودنسی ...
برای برطرف کردن مشکلات ارتودنسی و صاف و همراستا کردن دندانها ممکن است از انواع وسیله ...
ارتودنسی شاخه ای از دندانپزشکی است که هدف آن صاف و همراستا کردن دندانها و فکها میباشد.
سلام وقتتون بخیر من یبارارتودنسی انجام دادم وحدود سه سال داخل دهنم بودولی هیچ تغییری مشاهد نشد بعد به دکتراعتراض کردم گفتن فکم کوچیک دندونام بزرگ ونمیشه کاریش کردازتوکمک میخوام
دکتر ستاره خسروی (متخصص ارتودنسی - عضو هیئت علمی - دارای بورد تخصصی)
با سلام
ارتودنسی باید پیش متخصص ارتودنسی انجام شود . بدون ویزیت کلینیکی و مشاهده عکس های رادیوگرافی های قبل از درمان نمیشه نظر داد. لطفا برای ویزیت حضوری تشریف بیاورید.
عالی بود